Iz Beograda za Dokumentarni.net: Iva Rosandić
I napokon smo mi s Dokumentarnog dobili priliku usporediti festivalske priče; 16. Međunarodni festival dokumentarnog filma Beldocs (10. – 17.5.) traje već nekoliko dana i na nekoliko žarišnih točaka poput Doma omladine ili Jugoslavenske kinoteke grad Beograd održava filmski živim. Ne oslanjajući se trenutno na društveno-politička zbivanja, iako s programskom dimenzijom imaju itekako veze, zanima nas organizacijski pristup i tematsko-estetske niše unutar kojih su filmovi raspoređeni. Osim tradicionalnih srpskih ili međunarodnih natjecateljskih programa, Beldocs nudi specifičnosti poput programa “A Sense of Place”, utemeljenog na dijalogu iranskih i srpskih redatelja ili “Meteora”, orijentiranih na hibridne forme i promišljene estetike.
Također, važno je napomenuti da je Beldocs ove godine domaćin Euroimages nagrade za najbolji film ženske redateljice (Eurimages Audentia Award), pa u skladu s tim nudi poseban program filmova u selekciji poput “Apolonia, Apolonia” (2022) Lee Glob, da izdvojimo jedan koji će jasno ocrtati temeljni fokus. Također, najzanimljiviji program donosi sekcija “Udarni termin” s najvažnijim ostvarenjima protekle godine, uključujući nama već poznate “Godine super osmice” / “The Super 8 Years” / “Les années Super-8” (2022) Davida Ernaux-Briota i Annie Ernaux ili “Kako spasiti mrtvog prijatelja” / “How to Save a Dead Friend” (2022) Marusje Siroječovskaje.
Boraviti uživo na Beldocsu neizostavno povlači interes za dodatne programe paralelno održavanog Industry dijela, a koji uključuju niz panela i predavanja. Jučerašnji je dan obilježio masterclass Viere Čákanyové “Is This the Real Life, Is This Just Fantasy?”, koja je publici prezentirala sasvim novi pogled na odnos filma i suvremene tehnologije, ali i rezultat njihova spajanja u svrhu razvoja adekvatnih estetika. Antropomorfizirana umjetna inteligencija neočekivano je na poziciji glavnog protagonista, a u neprekidnom dijalogu s redateljicom istražuje posthumani prostor ispražnjen od značenja, koji zahtijeva da ga se nanovo ispiše. Prazni kadrovi Antartike bivaju oživljeni preko podteksta, komunicirajući najaktualnija društvena i kulturna pitanja.
Osim panela u koji smo se uključili kao lokalni kritičari, ne bismo li u komunikaciji s međunarodnima uopće usporedili pozicije i perspektive, možda i najaktualniji je bio onaj naziva “Unlocking the Past: The Power of Archival Films”, sa sugovornicima čiji su filmovi prikazivani na Festivalu, poput Daniele de Felice (“Ardenza”), Luka Papića i Srđana Vuče s najnovijim filmom “Prizvan i pozvan” (2022), ali i Marka Grbe Singha čiji je “Rampart” (2021) naša publika imala prilike pogledati na prošlogodišnjem HRFF-u. Očito svi u filmove inkorporiraju arhive, ali ono što ih izdvaja jest izražena autorska vizura i propitivanje odnosa arhivskog materijal prema suvremenom kontekstu. Pritom to, kao u slučaju “Ramparta”, mogu biti individualne priče i reminiscencije na djetinjstvo uslijed politički turbulentnih događanja ili pak kao izrazito zapažen “Prizvan i pozvan”, koji kolektivnu memoriju preispituje pod novim ključem, uzevši u obzir vremenski odmak i način na koji snimke s početka devedesetih korespondiraju s današnjicom.
Danas nastavljamo s intenzivnim praćenjem prije svega filmskog programa, počevši sa svojevrsnim eksperimentalnim susretom Krste Papića (“Halo, München”) i Stefana Ivančića (“1973”) u programu “A Sense of Place” s iranskim ostvarenjima “Maltournée” (2023) Pooya Abbasiana, “Great Are the Eyes of A Dead Father” (2023) Afsaneha Salarija, “Hollow” (2023) Mohammadreza Farzada, odnosno “Phobos” (2023) redateljice Mine Keshavarz. Način na koji se naizgled suprotstavljene kulture susreću i komuniciraju, uključujući pripadajuću audio-šetnju koja iskustvo filma preteže doslovno na ulicu, dat će nam možda dublji uvid u ideju i problematiku iza samog Beldocsa.
